Lütt Hölp to Platt

Platt (Plattdeutsch) is´n eegen Spraak, mit´n eegen Orthographie (Mecklenborg, Sleswig, Kiel).

Jonich op´e Hoogdüütsche Orthographie t´rügg griepen (dat gifft "Artistenplatt"), maakt Platt twei !

Jüßtso warrt ja ok Ing´lsch (people, church) afsünnerlich bi Hoog (Hochdeutsche Orthografie).

Platt is aver mit Ing´lsch verwandt, deelwies ok de Satzbuu (what do you do ? wat doht ju dohn ?).

Heel eenfach is dat ja mit di un mi, un wenn en besonner Een meent is, warrt dat een nöömt.

Dat Utlaten is in Platt grote Mood, bi moin lett een blots de Morrn, Avend oder Dag weg, dat´s wiß.

Faken (oft) is dat a en holle a (na de Hoogdüütsche Orthographie warrt faken en o dorut),

un wenn keen e oder en afslütt, sodenn gifft dat en Duppelluut aa, ee oder oo, uu (na klaar).

Dat korte a in all (alle) , al (schon) oder dat, warrt usw. gifft dat ok.

Bi e oder ee gifft faken blots de Sinn wat e oder ä meent is (se kunn ween, kunn ok ween se lacht).

För´t Internett kunn een sik ok an ae gewöhn (so fallt dat Laesen nich swaar).

Bi en as Enn blifft dat e stimmlos, warrt ok maennigmal weg laten (faken hebbn Geselln Moot).

Ut en t an´t Enn warrt´n d wenn en en anhangt warrt (Tieden is vael Tiet, rode Wuddeln sünd root).

Vörn warrt´n s faken as sch utspraken (en Swien in Sleswig sall swaar sien).

Achtern warrt dat g oder gg as ch spraken (de Weg föhrt över en Brügg).

Frömdwöör (ok Hoogdüütsch), warrn meist as Orginal övernahm (de Admiral is also in Urlaub).

För (wie) un (als) warrt as bruukt, (wer) warrt mit wokeen oder ´keen ümschraeven.

Dat langt för´t eerste un vael Spaaß wünscht pekollund@freenet.de moin moin.


PS. As ik 1994 anfung Platt to schrieven, do kööp ik mi so´n lütt Slaumeyer vun "Schrievmaschien". Dat weer´n "Super-Gabriele" vun "Adler-Triumpf" mit´n fein "Windows-Programm" vun "Olivetti", heel eenfach. Bruuks blots an´n Steckdoos ansluten, schreev all´ns op Diskette, mit´n lütt Displee un för de´n Druck weer so´n Aart "HP 500" inbuut un för´t "WAP-Internett" harr´t sachts ok noch langt, wenn´t dotiet al gaeven harr.

Aver nu gifft dat keen Dinte mehr to kopen, de Maschien weer to goot un to billig, as Vergliek weer´t so, as wenn "Daimler" 1994 so´n "Dree-Liter-Auto" för 10.000 DM op´n Markt stellt harr, worr ok keen Reklame för maakt.

Doch wat mi so gefull: Mit de Tastatur kunn een glieks so´n Aart "Europlatt" schrieven. För dat holle a geef dat en a mit´n o op un för dat ae dat al international kennte. Disse Teken drapen ja de´n Nagel op´n Kopp un ok to Klaus Groth´s Tiet harrn se dotiet ja Sonnerteken dorför.

Aver wat meent jem leve Frünn´, harr de nee "Plattdüütsche Raat" so vael Moot, de na vörn to bring´n un för´t Internett klaar to maken ?


Wenn de Tiet noch langt, kiek ok mal in mien

S t ö ö v k i s t

Reform 98   Orakel 99   Breef2000   18 Radels   5 Dööntje   18 Spröök   3 Knüffel
                         
vun Water   Husum1857   lütt Kark   mienEerst   Kinnerland   Chicago1880   Platt 77
                         
enWunner   Irrgaarn   deGaarner   J.Brinckman   de Fohrt   Iesenbahn   J.H.Fehrs
                         
Spraak1652   Joh. H. Voß   ReinkeVoß   10 Orders   Quoten 97   Adam Eva   Paradies
                         
K. Groth   F. Reuter   R. Kinau   A. Rogge   E. Hecker   R. Tarnow   H. Hoop

För Plattdüütsch-Maaten langt woll mien lütt Hölp to Platt, kiek baven disse 1. Siet.

Plattdüütsch-Smuttjes hölpt goot dat lütt plattdüütsche Wöörbook vun Johannes Saß,

oder / un dat Hoog - Platt - Wöörbook vun Hans W. Gondesen. ( vun´ Wachholtz Verlag )

Platt - Historie - Entwicklung - Links is op´t Best to kieken bi www.plattmaster.de

PS. Waes aver man nich so streng bi dat Platt un paß op, dat nich so vael Hoogdüütsch ´röver wannert !

Aver ik mutt hier noch wat anmarken:

Wenn een in Plattdüütsch nich so tohuus is, denn heet dat faken: "Ik schriev mien Platt so, as mi de Snavel wussen is" - - Denn fraag ik mi jümmer, is dat´n Unkloken oder is dat´n Pharisaer ? Jed´een Spraak hett doch sien eegen Orthographie: Dat is bi Hoogdüütsch so, bi Ing´lsch oder Spaansch un ok bi Freesch oder Plattdüütsch. Un dat is doch gediegen, keeneen schrifft Ing´lsch so, as em de Snavel wussen is ! Versöök dat mal, un du warrst sehn, dien Ing´lsch geiht in´e Büx un dat hele Internett höögt sik. Bidat mutt ik jümmer an mien Oma denken, as na de´n Krieg vael vun de´n "Churchill" in´t Blatt stunn. Se sprook dat so ut as dat dor stunn, as ehr de Snavel wussen weer !? Wenn een sik denn aver mal dat "Snavelplatt" ankickt, sodenn markt een foorts, de Snavel is Hoogdüütsch wussen. De hoogdüütsche Orthographie warrt bruukt, maennigmal halv mit Freesch oder anners klöört, wat dat denn nich so opfallt. Utspraken warrt mien Platt ja jüßtso, wieldat ja vaele Bookstaven in Platt stimmlos blieven. En Besonnerheit in Platt is ja noch dat Woort "Mecklenborg", wat ja na de Orthographie in Hoog "Mecklenburg" utspraken warrt. Wenn nu aver een op Platt bigeiht un "Meckelnborg" schrifft, so as dat utspraken warrt, sodenn is dat na mien Meen al "Artistenplatt", anpaßt an de hoogdüütsche Orthographie. En grote Gefohr för dat gode Platt is ja dat Vergaeten vun de olen, echten Plattwöör un gau warrt eenfach op Hoogdüütsch anpaßte Wöör tograepen ? ! Nu, wo Platt meist nich mehr as Moderspraak lehrt warrt, sonners as´n Schoolspraak,dor gifft dat ok bi mi noch´n Radel: Hoogdüütsch oder Ing´lsch gifft dat ok in anner Mundarten, warrn aver jonich as Lehrspraak bruukt ! Platt warrt aver doch blots as Mundaartplatt lehrt ? ! Aver leve Lüüd, wenn jem noch wat jünger sünd, denn snack dat mal mit jeme Schoolmeister dör, op´t Best mit ju Ing´lschmiss oder Ing´lschmaster, denn de Hoogmeister kunn´ Pharisaer waen ?

Nix Leegs to Pharisaer in Tassen, wenn dat bi twee oder dree blifft !

to Huus in de´n Plattgaarn